Lessen over mindset

Marloes van Kleef is docent klassieke talen op het Gymnasium ’s-Hertogenbosch en coördinator van klas 1. Ze volgde een workshop over mindsets en heeft dit gedachtengoed geïntegreerd in haar mentorlessen. We vroegen haar hoe ze dit heeft aangepakt en wat het heeft opgeleverd.

Waarom wilde je iets doen met je kennis over mindsets?

 ‘Een deel van onze leerlingen heeft weinig geloof in eigen kunnen. Nu ik de theorie over mindsets ken, zie ik veel sneller wanneer leerlingen vast komen te zitten in gedachten als: ‘ik moet dit kunnen, maar het lukt me niet’ of ‘ik zal dit nooit leren’. En ik zie ook waar wij als docenten en mentoren iets kunnen veranderen in die mindset. Op onze school willen we bij al onze leerlingen zelfvertrouwen en een lerende houding stimuleren en dat begint bij hoe leerlingen denken over ontwikkeling. We zijn in de vijf klassen van het eerste leerjaar een les gaan geven over mindset. Op die manier krijgen leerlingen inzicht in hoe hun manier van denken van invloed is op hun ontwikkeling en prestaties. Ze begrijpen ook beter waarom we ze de rest van het jaar steeds aanmoedigden om te leren van fouten en te kijken naar hun vooruitgang in plaats van alleen naar cijfers. En we zien leerlingen vaker doorzetten en op zoek gaan naar alternatieven om een opdracht of onderdeel van de les onder de knie te krijgen’.

Hoe ziet zo’n les er uit?

Het doel van de les is om het gesprek over mindset op gang te brengen. Ik begin met een aantal stellingen op het bord te zetten waar de leerlingen het eens of oneens mee kunnen zijn. Bijvoorbeeld: ‘Je hebt een talenknobbel of niet’ of ‘Iedereen kan wiskunde leren’. De leerlingen kiezen dan positie in de ruimte wat betreft de stelling en gaan in gesprek. Er ontstaan zo vaak interessante discussies, bijvoorbeeld over de hamvraag ‘Geloof jij dat je je kunt ontwikkelen of staan bepaalde zaken vast?’.

Na een filmfragment* over wat mindset is, praten leerlingen in tweetallen door over waar zij een groei en fixed mindset op hebben. Dat is niet altijd makkelijk dus ik begin zelf vaak met mijn eigen fixed mindset op tekenen. Ik was er eerder zo van overtuigd dat tekenen niet voor me was weggelegd, dat ik er geen moeite meer in heb gestoken. Door het lezen van het boek van Carol Dweck kwam ik erachter dat je met het leren van een aantal vaardigheden zoals het observeren van verhoudingen en licht en schaduw, een behoorlijk niveau van tekenen kan behalen. Samen met wat inspanning en oefenen kun jeeen eind komen. Door mijn eigen gedachte dat ik het niet kon, heb ik tekenen links laten liggen. En dat is achteraf best zonde.’

Welke effecten zie je bij leerlingen?

‘Mentoren grijpen de rest van het jaar terug op dit onderwerp. Bijvoorbeeld door  te reflecteren op wat zij horen bij een leerling: ‘Zoals jij nu denkt, weet je nog, dat komt voort uit een fixed mindset.’ Of door leerlingen te stimuleren om het op een andere manier nog eens te proberen. Of hem te wijzen op een strategie die hij een andere keer heeft gebruikt waarin het hem wel lukte enhem aan te moedigen om die strategie ook op dit vraagstuk toe te passen. Als het dan lukt, realiseert die leerling dat hij alternatieven kan vinden door te blijven proberen. We zien leerlingen volhouden en het op een andere manier proberen waardoor hun doorzettingsvermogen en hun vertrouwen groeit’.

Gaan jullie hier mee door?

 ‘Zeker! Denken vanuit groei klinkt zo vanzelfsprekend, en juist daardoor vergeten we er voldoende aandacht te besteden. We denken dat leerlingen al over een groei mindset beschikken of dit vanzelf ontwikkelen terwijl dit vaak niet zo is. In het komende schooljaar willen we in verschillende lessen met dit thema aan de slag, zodat het nog meer beklijft en de leerlingen ervaren dat ze hun mindset echt kunnen veranderen. We willen dat het gewoon wordt om hierover te praten zodat leerlingen elkaar onderling ook gaan stimuleren en helpen. En dat we als docenten ook naar onze eigen mindset gaan kijken.’

Meer weten?

Marloes van Kleef   |   kf@stedgymdenbosch.nl

Tip: Wil je ook een introductieles geven over mindset? In het boek Waarderend leren in het voortgezet onderwijs vind je in hoofdstuk vier een uitgewerkte les als werkvorm.